Umudun yeşerdiği yer

15 yıl önce de aynı başlık altında bir yazı yazmıştım. O zaman Güney Kürdistan’a yapmış olduğum kısa bir seyahatte gördüklerimi, anlatmaya çalışmış; o yazıda Halepçe’yi, yakılan köyleri, sefaleti ve insanların yaşadığı kıtlığı ve yokluğu anlatmıştım.
O zaman bütün dünya Saddam’a ambargo uygularken, o da kürtlere uyguluyordu. Bu yetmiyormuş gibi, bir ambargo da PKK tarafından Güneyli Kürtlere uygulanıyordu. Türkiye’den yiyecek taşıyan kamyonlar yakılıyor, böylelikle bölgeye giden erzakın girişi engellenmiş oluyordu.
Bu yılın Haziran ve Temmuz aylarında, Kürdistan Parlamentosu’nun açılışı ve Kürdistan Bölge Başkanlığı’nin yemin törenine davetli olarak iki kez gittim. Ne yazık ki, gördüklerimi ve yaşadıklarımı anlatmaya kalemim yeterli değil. Çünkü o mutluluk anlatılamaz ve yazılamaz, ancak yaşanır. Bütün dileğim, her kürdün o mutluluğu yaşamasıdır. Ancak ben yine de gördüklerimi ve yaşadıklarımı yazabildiğim ölçüde okuyucularla paylaşmaya çalışacağım.
Diyarbakır’dan Şerefattin Elçi ve M. Emin Sever ile birlikte, bir araba ile Habur’a doğru yola koyulduk. Öğleye doğru, adeta bir çöplüğe dönüşmüş Habur sınır kapısına vardık. Ortadoğu’nun en büyük kamyon çöpluğunun arasında bizi gören kürtler, bizimle olağanüstü bir şekilde ilgilendiler. Kısa süre içerisinde yapılan çıkış işlemlerimizden sonra, biz köprüden Kürdistan’a geçerken, onlar da arkamızdan el salladılar.
Köprünün öbür ucunda kocaman bir Kürt bayrağı, yüksekçe bir tepeye dikilen bir direkte dalgalanıyordu. Kürdistanlı görevliler tarafından heyecanla karşılandık. Bizi hemen tertemiz, klimalı ve son derce modern döşenmiş bir salona aldılar. Burada bize çay, kahve ikram ettiler. Daha çaylarımızı bitirmeden, bizi kapıdan Hewlêr’e götürecek araba ve görevlilerin hazır olduğu bildirildi. Daha sonra bu modern salonun, Kürdistan’a giriş işlemlerinin yapıldığı salon olduğunu, abartıli bir şekilde döşenmiş olan misafir salonuna vardığımızda öğrendim. Burada da emniyet müdüdrünün ikram ettiği içeceklerimizi içtikten sonra, bize katılan bazı arkadaşlarla Hewlêr’e doğru hareket ettik.
Yollarda olağanüstü güvenlik önlemleri alınmıştı. Güvenlik noktalarındaki Peşmergeler, bizim Diyarbakir’dan gelen ve Başkan’ın misafirleri oldgumuzu öğrendiklerinde, mutluluklarından dolayı adeta uçuyorlardı. Akşama doğru Hewlêr’e vardık ve daha önceden bizim için ayrılan oteldeki odalarımıza yerleştik. Hewler’in gerek girişinde ve gerekse içerisinde olağanüstü güvenlik önlemleri göze çarpıyordu. Bu da son derece doğaldı, çünkü daha bir ay öncesinde polis olmak için müracaat sırasını bekleyen gençlerin arasına giren bomba yüklü bir araç, 96 kişinin ölümüne ve yüzlercesinin de yaralanmasına neden olmuştu. Bu yaralıların bir kısmını, Ankara’daki bir hastahanede tedavi gördüklerinde ziyaret etmiştik.
O olay, Kürtlerin tecrübesi ve alınan olağanüstü önlemler sayesinde, ABD güçlerinin  yardıma geldikleri günden beri, Kürdistan’da meydana gelen tek patlamaydı denebilir.

Parlamentonun açılışı
Parlamentonun açılış törenine katılmak için meclis binasına varana kadar bir kaç noktada güvenlik kontrolunden geçtik. Zaten davetli olmayanlar ve önceden hazırlanmiş listelerde ismi olmayanlar, içeri alınmıyorlardı. Gelen davetliler kendilerine ayrılan bölümde yerlerini aldıktan sonra, miletvekilleri de gelip yerlerini aldılar. Önce tek aday olan Ednan Mıftî parlamento baskanlığına seçildi. Başkan yemin edip yerini aldıktan sonra, bu kez bütün parlamenterler sırayla Kürdistan ve Kürt halkı adına yemin ettiler.
Parlamento, kurumlarını oluşturduktan sonra, bir haftalık kısa bir süre içerisinde başkanlık seçimi ile ilgili yasalar çıkarıldı. Bir hafta sonra, yani 12 Haziran günü, bu kez de Kürdistan Devlet Başkanlığı seçimi ve yemin törenine katıldık. Yine aynı kotrollerden geçerek, parlamentoda bize ayrılan bölümde yerimizi aldık. Sayin Mesut Barzani oybirliğiyle Kürdistan Başkanı seçildi. Gazi Muhammed’den tam 60yıl sonra, bu kez Mesut Barzani Hewlêr’de Kürdistan Devlet Başkanı olarak seçiliyordu.
Daha 16 yaşındayken Peşmerge yemini ederek, peşmergelerin saflarında yer alan Sayın Barzani, 40 yıl sonra, Parlamento kürsüsünde, seçilmiş Kürdistan Devlet Başkanı olarak, Kürdistan ve Kürt halkı adına yemin ediyordu.
Yemin töreninden sonra Irak Devlet Başkanı Sayın Talabani ve Kürdistan Devlet Baskanı Sayın Barzani’yi bir arada, ayrı ayrı kutlama heyecanını yaşadım.
Aynı günün akşamı, bir dostun evine yemeğe davetliydik. Gece geç vakit otelimize dönerken, bütün Hewlêr ayakta, bu mutlu günü kutluyordu. Yanımdaki arkadaşlar da bu heyecana kendilerini kaptırmış, onlar da alkışlarıyla yaşanan coşkuya katılmışlardı. Ben ise hiç birşey yapmadan, arabanın arka koltuğuna yığılmış, bomboş bir şekilde olup bitenleri izliyordum. Bir ara M. Emin; “Ibrahim, sen neden alkış çalmıyorsun” dedi.
- Doktor, şu anda bomboşum, ne yapacağımı düşünemiyorum dedim.
O anda gözlerimin önünden Halepçe, Musul-Kerkük infiali, yakılıp yıkılan köyler bir film şeridi gibi geçti; beynimde ise, o insanların „hawar“ çığlıkları çınlıyordu. Sevinç naraları atan insanlara bakmama rağmen onları görmüyordum. O harabelerin ve küllerin  arasında çıkan bu sevinç ve mutluluk, demek ki oluyormuş. Zaten bu insanlar hiç bir zaman umutlarını yitirmemişlerdi. Bu umut ışığını bu insanların gözünde her zaman okumak mümkündü. Bunu 15 yıl önce görmüş ve bunun için „Umududn yeşerdiği yer“ demiştim. Bütün dileğim ve çabam, bu mutluluğun kalıcı olması içindir.

Spas kekê ez jî kurd im
Bir gün Hewlêr’i gezerken, tertemiz giyimli askerlere rastladık. M.Emin onlara yaklaşıp selam verdi. Birincisine „how are you“ dedi. O da gayet kibarca ingilizce teşekkür ederek, yanıtladı. Ikinci bir askere de aynı şekilde yaklaşıp ona da „how are you“ deyince, asker onu “Spas kekê ez jî kurd im“ şeklinde yanıtladı. M. Emin bu kez Kürt askerini de Amerikalı sanmıştı. Bu olaydan sonra ben kendisine takılmak için M. Emin’e her soruşumda, o da „spas kekê ez jî kurd im“ diyordu.

Yaşam
Yokluk Kürdistan’dan kovulmuş. Dünya’da ne varsa, hepsini Kürdistan’da da bulmak mümkün; hem de Türkiye’de kinin yarı fiyatına.  Örneğin 50 litre benzin sadece 2 Dolar.
Bir milyon nufüslü Hewlêr’de belediye otobüsleri çalışmıyor. Bunun nedenini sorduğumda, kimse binmediği için, otübüslerin tümünün belediye tarafından garaja çekildiklerini söylediler. Her eve en az bir, durumu iyi olanlar da ise neredeyse kişi başına bir araba düşüyor.
Kürdistan baştanbaşa bir inşaat şantiyesi. Şehirlerarası duble yollar yapılıyor, çoğu bitmiş vaziyette.
Yakılan bütün köyler yeniden inşa edilmiş. Yapılan evler son derece modern. Şehirlerde gayrımenkul fiyatları astronomik rakamlara ulaşmış.
Herkese okuma olanağı sağlanmıs. Okula gitmeyen çocuk yok. Üç büyük Üniversitedeki öğrenci sayısı, 30 binden fazla.  Eğitim ve sağlık sorunları kökten çözülmüş, bu giderlerin tümü devlet tarafından karşılanıyor.
Peşmerge güçleri orduya dönüşmüş. Şimdiye kadar rütbesiz görev yapan Peşmergelerin, askeri okullardaki eğitim durumlarına göre rütpe takacaklarını öğrendik.
Halka, her ay nufüs başına şeker, çay, yağ ve un gibi temel gida maddeleri bedava dağıtılıyor. Ayrıca herkese maaş ödeniyor. Halinden şikayetçi olanların olduğunu söylediyseler de, ben kimseye rastladım.
Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen, beni tedirgin eden bir noktayı da belirtmek istiyorum; o da, insanların çalışma ile pek barışık olmayışları. Inşaatlarda çalışanların çoğu, ya Kuzey Kürdistan’dan,  ya da Irak’ın Arap bölgelerinden gelen gençler oluşturuyor.

Barzan bölgesi
Dönüş yolumuz biraz uzadı. Barzan bölgesinden döndük. 15 yıl önce buradan geçerken, yüzlerce km.lik yolda bir tek insana rastlanmazdı. Bütün köyler ve yerleşim birimleri yakılıp, yıkılmıştı. Bu kez gördüklerimiz bambaşkaydı. Yakılıp-yıkılan köylerin yerine modern köyler inşa edilmiş. Her taraf insan dolu. Doğa, insana heyecan ve huzur veriyor. O zaman tek bir insanın kalmadığı Barzan ilçesi, yeniden cıvıl cıvıl.
Burada, vasiyeti üzerine Iran’daki mezarından çıkarılarak Barzan mezarlığına defnedilen Mustafa Barzani’nin mezarını ziyaret ettik. Oğlu Idris’in yanına defnedilmiş. Etrafı taşlarla örülmüş, uzunca bir toprak yığını, sade ve tipik bir kürt mezarı. Mezarındaki bu sadeliğin,
M.Barzani’nin vasiyeti olduğunu öğrendik.
Mezarının başında yaptığim tek dua da ise şunu söyledim: 80 yıllık kesintisiz mücadeleyi, dededen toruna aktaran büyük insan, Kürt halkı sana minnettardır!
Dünya’da oluşan yeni düzende, Kürtler de yerlerini almalıdırlar. Geçmişteki hatalar tecrubemiz, başarı rehberimiz olmalıdır.
Kişisel kapris ve kmplekleslerden uzak, toplumsal çıkarların yanında yerimizi almalıyız. Dostlarımızı, Kürt halkının çıkarları ekseninde oluşturmalıyız.
Denenmiş yol ve yöntemlerden ısrarcı olmamalı, ucuz suçlamalardan uzak, Kürt halkının özgürlük mücadelesinde bedel ödeyenlere minnet borcumuzu asla unutmamalıyız.
Bunlara dikkat eder, inatla özgürlüğün peşine takılırsak, başarılı olmamamız için hiçbir neden yoktur. Kürdistan’da bunları da gördüm!
16 Agustos 2005