Sayın Qeredaği, Kerkük’e ilişkin olarak gerek Türkiye’de ve gerekse Irak’ta, hala büyük tartışmalar yapılmaktadır. Tarihsel bakımdan bu gün Kerkük denilince kısaca akla ne gelmelidir?
A. Qeredaxi: Büyük bir Kürt politikacısı; ‘’Kerkük Irak’ın küçültülmüş halidir.’’ diyor. Bu gün, çoğunluğu Kürtlerden oluşan, ama yanı sıra, Arap, Türkmen, Asur, Keldan ve Ermeni azınlıkların da yıllardır paylaştıkları bir kenttir Kerkük. Dolayısı ile dinsel bakımdan da aynı renklilik mevcut. Yani, kentte, Müslüman, Hırıstiyan, Kakai (ehli heq) Sunni ve Şii inançları var ve herkes birbirine saygı temelinde ibadetini sürdürüyor. Özünde halklar arasında da pek bir sorun yok. Belki de sorunu, Kerkük’le hiç ilgisi olmayanlar yaratmaya çalışıyor.
Oysa ki bu gün kentte kime sorarsanız sorun aynı tabloyu size sunar. Kent bu gün, her kesimden insanların desteği ve yardımı ile yeniden inşa ediliyor. Her kes alabildiğine özgür. Demokrasi ve eşitlik, ayrıcalıksız her kese bir hak olarak sunulmuş. Ancak kimi çevreler, ne yazık ki, kentin bu dokusundan hoşnut değil ve bu yüzden yapay tartışmalar üretip, toplumun kafasını bulandırmak istiyor.
Saddam ve Baas Partisi, 35 yıllık süre içinde, kentteki çoğulcu yapıyı bozmak istedi. Demografik durumu değiştirmek istedi. Bunu yaparken, halkları da birbirine kırdırmaya, onları vuruşturmaya ve boğuşturmaya çalıştı. Belki kısmen de olsa, bu alanda nahoş şeyler oldu. Farklı etnik guruplar arasında zaman zaman kırılmalar yaşandı. Ancak, Kerkük’ün yapısı her şeye karşın onların (Basçıların) isteği tümü ile gerçekleşmedi. Çünkü Kerkük halkları kardeşçe yaşamaya özen gösterdi ve oyuna gelmedi. Bu gün de halkların birliği ve kardeşliği yönündeki huzur bozucu, kafa bulandırıcı hiçbir senaryonun işe yarayabileceğini sanmıyorum. Halk yolunu seçmiş bulunuyor. Bu yüzden diyorum ki bulanık suda balık avlamak isteyenler başarılı olamazlar.

“Kerkük halkının çoğu örgütlüdür”

Kerkük halkı örgütlü bir halk mıdır?

A. Qeredaxi: Halkın büyük bir kısmı örgütlü, ya da örgütlerle ilişkilidir. Ulusal ve etnik temelde hemen her kesimin çeşitli örgütleri var. En çok ta Türkmenleri ifade eden örgütler mevcut. Ancak bu örgütler arasında zaman zaman ittifaklar ve güç birlikleri yapılmaktadır. Örneğin seçimlerde, çoğunlukla ortak listelerle seçime giriliyor. Halkın bir kısmı da, dolaylı olarak örgütlerin etki ve kontrol alanındadır. En çok kitle desteği doğal olarak Kürt partilerinde var. Daha sonra da Türkmen Cephesi gelir. Seçimlerde 70 bin oy aldılar. Kürtler ise yaklaşık 400 bin seçmene sahiptir. Kerkük’te her renkten ve her dilden dergi ve gazeteler özgürce basılıp dağıtılıyor. Bu konuda bir kısıtlama ya da sansür yok. Keza radyo ve televizyon yayınları özgürce yapılmaktadır. 12 tane televizyon ve bir çok radyo mevcut. Ulusal televizyonların çoğunun da özel Kerkük programları yayınlanıyor. Her kesimin kültür ve sanat kurumları var ve eşit şekilde korunuyor, çoğu yönetimden destek de alıyor. Eğitim ve sağlık hizmetleri parasızdır ve herkes bu hizmetten kolayca yararlanabiliyor. Farklı dillerden çok sayıda kitap yayımlanıyor. Her kes hemen her konuda görüş ve önerilerini kolaylıkla kamuoyuna duyurabilir ve bu konuda halk arasında inançları doğrultusunda çalışabilir. Ancak Basçılar ve kötü niyetli kişi ve gruplar, kentin dirlik ve düzenini bozmak isteyenlere izin verilmiyor, halkın kendisi de bu tür davranışlara itibar etmiyor.

“Kerkük yeni Irak’ın ayrılmaz bir parçasıdır”

Yeni Irak Anayasasında Kerkük’ün statüsü nasıl belirlendi?
A. Qeredaxi: Yeni anayasa Kerkük’ü, Irak devletinin bir parçası olarak tanımladı. Bölgesel bakımdan da; özel bir statü belirlendi. Bu durum 2007 yılına dek böyle sürecek. Aralık 2007 de bir referandum yapılacak ve kentin bölgesel kökeni ve çehresi ortaya kacak;kent gerçek kimliğine kavuşacaktır. Referanduma kent içi ve bağlı köyler dahil edilecek ve halkın özgür iradesi kenti tanımlayacak. Bu referandumdan çıkacak olan konum, anayasada yer alacak. Böylece de Kerkük tartışmalarına nihayet verilecek. Bilindiği gibi Saddam Kerkük’ün demografik yapısını bozmaya yönelik bir dizi plan yapmış, Arapları oraya yerleştirmiş, Arap olmayan öteki kesimleri kent dışına sürmüştü. Şimdi yüzlerce ev, mal mülk eski ve gerçek sahiplerini bekliyor. Bu süre içinde hak sahiplerine çağırılar yapılıp herkesin kendi evine dönmesi sağlanacak. Bu anlamda da anayasal güvenceler sunulacak. İki yıl gibi bir zaman bu iş için yeterli gelir kanısındayım.

“Mam Celal Kerküklülerin Hemşerisidir”:

Bir Kürt liderin;Celal Talabani’nin, Yeni Irak’a Cumhurbaşkanı olması Kerkük’te nasıl karşılandı?
A. Qeredaxi: Tarihte ilk kez Irak’a bir Kürt Cumhurbaşkanı oluyor. Kerkük, küçük Irak’tır. Mam Celal de, aslen Kerküklüdür. Bizim hemşerimizdir. Bu yüzden halk, Mam Celal’in başkanlığını, büyük sevinç ve coşku ile karşıladı. Irak Parlemento başkanı da, Kerküklü bir Arap’tır. O da hemşerimizdir. Kerküklüler, bu duruma da çok sevindiler. Halklarımız bu günkü yönetimden son derece memnundur. Baas döneminde, Kerkük viraneye dönmüştü, yaşanılacak gibi değildi. Kentin gelişip serpilmesi, güzelleşip kalkınması, toplumsal huzur ve refahın yükselmesi bilinçli olarak engellenmişti. Ama yeni yönetim, bu gün kentin yaralarını sarıyor, onu yeniden onarıp hak ettiği konuma getirmek istiyor. Halk bu durumu takdir ediyor ve yönetime yardımcı oluyor. Halk ve yönetim bir uyum içinde kente sahip çıkarak onu yaşanılır güzel bir yer yapmak için elinden geleni yapıyor. Ki basit sorunların dışın da uzlaşmazlıklara pek rastlanılmıyor. Kerkük Valisi Kürt. Ancak il yönetiminde, her kesimin temsilcileri var ve Kent Meclisi ortak kararlarla kenti yönetiyor. İç güvenliği ise yerel polis teşkilatı sağlıyor.
Kimi terörist gruplar, zaman zaman halklar arasına kin ve nifak tohumları ekmeye çalışıyor doğal olarak. Geçmişte de kimi provakasyon ve tertipler düzenlendi Ancak halk bunlara prim vermiyor ve bu türden oyunları boşa çıkarıyor. Kerkük halkı, tümü ile kentin genel çıkarlarını her şeyin üstünde tutuyor. Baskıdan, terörden, huzursuzluk ve kargaşadan bıkmış durumda. Halk artık özgür ve mutlu yaşamak istiyor ve bu uğurda elinden geleni yapıyor Kazanılmış değerleri de gözü gibi koruyor. Bu yüzden Kerkük’ün dirlik ve düzeninin kolay kolay bozulacağına inanmıyorum Çünkü Kerküklüler, bu konuda çok azimlidirler ve kenti yeniden canlandırmak için ellerinden geleni yapıyorlar.

“Kerkük’te güvenli ve güzel günler yaşanıyor’’

Kerkük’te günlük yaşam nasıl?
A. Qeredaxi: Bu gün kentte her şey çok normal Hiçbir şey olmamış gibi günlük yaşam sürüyor. Doğal olarak hala terörizm tehlikesi var. Bu durum dünyanın ve orta doğunun hemen. Her yerin de terörist eylem tehlikesi var. Hele Irak’ta bir çok yerde bu kaygılar mevcut. Ancak, özgürlük, kardeşlik, eşitlik ve demokrasi geliştikçe terörizm tehlikesi de geriler. Bu duygular doğal olarak terör ve kargaşa güçlerini çileden çıkarıyor, onların oyunlarını bozuyor. Yönetim bu konuda çok duyarlı davranıyor. Bu yöndeki eğilimlere asla hoşgörülü davranmıyor. Her kesin can ve mal güvenliğini korumak esastır. Halk bu konuda da yönetimi yalnız bırakmıyor. Kent çok kısa bir zamanda çok mutlu ve huzurlu hale gelecektir. Buna olan inancımız her gün biraz daha güçleniyor. Kısacası bu gün diyebiliriz ki eskiye oranla, Kerkük’te çok daha güvenli ve güzel bir günlük yaşam sürüyor. Halk bundan memnun ve bu güzellikleri her şeye karşın korumayı temel görev biliyor. Halklar arasında güçlü ve sarsılmaz dostluk bağları var. Bu dostluk ve kardeşliğin hiçbir biçimde bozulmasına izin verilemez. Her kes bu görev ve sorumluluk bilinci ile davranıyor. Kerkük gelecekte de daha güzel olacak, buna da her kes inanıyor.

"Üniversiteyi bitirince peşmerge oldum"

Qeredaxî kimdir:
Abdulla Qeredaxi, 1957 yılında Kerkük’e bağlı Kifri ilçesinde doğdu. Orta öğrenimini Kerkük’te tamamladı. Daha sonra Bağdat Ünüverisitesi Edebiyat Fakültesi felsefe bölümünü bitirdi. 1981 yılında fakülteyi bitirdiği gün, dağa gitti peşmerge oldu. On yıl (1981 den 1991 e dek). Hiç bir arayışa girmeden, halkın ve ülkenin kendine olan gereksinimini görerek adeta mastırını dağlarda peşmerge olarak yaptı. Qeredaxi, Kominist Partisine bağlı olarak mücadele yaşamını sürdürdü. 1991 yılın da askeri görevleri bırakıp politik kadro olarak siyasal faaliyetlerini sürdürdü. 8 yıl süre ile gazetecilik yaptı. Bu süre içinde dört kitap yazdı. Biri Politik İslam konusunda yazılmış bir araştırma kitabı, üçü ise şiir kitabıdır. Ayrıca Globalizm ve Küreselleşmeye dair birde kitap çevirmiştir. Asıl ilgi alanı ise Mistisizmdir. Halen bu alanda Kürt şairleri konusunda araştırmalarını sürdürüyor.
Qeredaxi, beş yıldır, Kültür Bakanlığında üst düzey görevli olarak çalışıyor. Halen Kerkük’te yaşıyor, evli, biri kız üç çocuk babası olan Abdullah Qeredaxi İngilizce, Farsça, Arapça ve Türkmence biliyor. Bu röportajı, 13 -20 Eylül arasında Süleymaniye’de kendisi ile görüştüğümüz sırada yaptık.

Not: Bu röportaj, Latif EPÖZDEMİR tarafından Kürtçe’nin Soranca lehçesi ile yapılıp daha sonra gene kendisi tarafından Türkçeye çevrilmiştir.