Yaklaşık elli yıl süren özgürlük mücadelesinden sonra, Dicle’nin ve Fırat’ın yaşam ve güç verdiği, güneşin ve ateşin çocukları, yılmadan, usanmadan, demokrasinin ve özgürlüğün fidelerini sahip oldukları topraklara dikmişlerdi. İşte, Mezopotamya havzasının, bu hırçın topraklarına elli yıl önce ekilen tohum, elli yıllık nazik ve narin bir bakım sonrasında; yeşerdi, boy verdi, adı konulmasa bile – bugün, devlet oldu. Kimilerin aşiret devleti, kimilerinin ABD uydusu diye nitelendirdiği bu devlet; özünde ise, soylu ve yoksul insanların yarattığı demokrasinin ve özgürlüğün, orta doğudaki kalesi olmaya aday.

Geçtiğimiz günlerde Irak Kürt Federe Devletini gezdik ve bir fotoğrafını çektik. Gezi izlenimlerimizi, yani çektiğimiz  bu fotoğrafı nesnel bir gözle aktarmak istiyoruz. Iraktaki Kürtler bu gün demokrasi dersi veriyor çevredeki despot yönetimlere. Bölge başkanı Sayın Mesut Barzani, Duhok kentinde bir festivalin açılışında şöyle diyor: ‘’Tarihin hiçbir döneminde, dünyanın hiçbir yerinde, hiçbir zaman Kürtler birlikte yaşadıkları uluslara karşı,-onca zulme ve baskıya rağmen- düşmanlık yapmadı. Baskıya ve adaletsizliğe  karşı her zaman direndi ama oklarını her zaman  zulum yapan yönetimlere çevirdi. Haklarının peşine düştü; dayandı, direndi; ve bugün Irakta zor olanı başardı. Çünkü tarih zulmün kalıcı olmadığını haber veriyor ve özgürlüğün de kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.’’
Güney Kürdistan… Geçmişte Halepçe’si, acıları ve dramlarına karşın, gene de inançlarını korumuş, özgür ve demokratik bir yaşam kurmayı başarmış masum Kürt yurdu. Bu gün, belki de, Orta Doğunun en güvenlikli ve en çok demokrasinin egemen olduğu bir bölgesidir. Saddam döneminde, sadece Germiyan bölgesinde, bir yıl içinde 182 bin kişi öldürülmüş, beş binden fazla yerleşim birimi yok edilmiş, kimyasal bomba sonucu siyanür gazından yedi bin çocuk, kadın ve yaşlı can vermiş, on binden fazla kişi yaralanmış, hala o yaraların izini taşıyan yüzlerce insana rastlamak mümkün.
Ama bu gün, Kürt Federe Devleti, İnsan hak ve özgürlüklerinin, kadın haklarının, azınlık haklarının ve dinsel inançların en iyi şekilde gelişip serpildiği ve korunduğu bir yer.. Özgürlüğün herkese eşit paylaşıldığı, adaletin din, dil, ırk, cinsiyet, dinsel ve etnik kimliklere bakılmaksızın; tüm vatandaşlara dağıtıldığını söylersek bu abartı olmaz kanısındayım. Eşitliğin, hayatın her alanına yayıldığı ve bu bilincin giderek yaygınlaştığı bu kara parçasında, paylaşım,dayanışma ve hoşgörüye her yerde rastlamak mümkündür. Bu gün yönetenlerin de, yönetilenlerin de; vazgeçemediği temel  anlayış, daha çok demokrasi,daha çok özgürlük anlayışıdır. Bu yaşamın temel ilkesi haline  gelmiş bulunuyor.

Şimdi de bölgedeki yaşama bir göz atsak yerinde olur sanırım. Öncelikle herkesin can ve mal güvenliğini koruyabilecek bir sistem mevcut. Komşu ülkeler baz alındığında, denilebilinir ki en güvenilir bölge. Asayiş hayatın her alanında korunmuş. Eski peşmergeler Irak ordusunda askeri görevlere atanmış. İç güvenliği yeni oluşturulmuş olan polis teşkilatı sağlıyor. Belediyeler tüm kurum ve kuruluşları ile günlük yaşamı düzenliyor. Polis teşkilatı trafik dahil her türlü denetimi ve güvenliği sağlıyor. 32 bakanlıktan oluşan hükümetin tüm gerekli bakanlıkları, ve bunlara bağlı müsteşarlıklar ve genel  müdürlükler mevcut.
Mesai haftanın beş günü sabah dokuzda başlayıp (hava durumuna ve mevsimlere göre değişebiliyor) saat ikide sona eriyor. Cuma ve cumartesi günleri mesai yok. Bu bölgenin bir özelliği. Yazın havalar aşırı şekilde sıcak, ve gün ortasında hemen tüm işyerleri açık bırakılarak esnaf evlerine çekiliyor. Hırsızlık kaygısı yok. Yiyecek, içecek ve öteki konularda ciddi bir sıkıntı çekilmiyor. Suyun çok pahalı olması hayatı etkiliyor ama iki yeni su şişeleme tesisi yeni kuruldu. Sanayileşme henüz yok denilecek kadar az.
Her kademede okullar, akademiler ve çeşitli meslek okulları var.Üniversitelerin tüm fakülteleri mevcut. Lisans,ön lisans ve mastır yapma olanağı var. İngiliz ve amerikan üniversiteleri ile bir çok Avrupa ülke üniversiteleri bölge üniversiteleri ile eş güdüm halinde. Eğitim her kademede parasız. Öğrencilere yurt ve öğrenim kredisi veriliyor.

Öğretim üyelerinin bir kısmı yurt dışından geliyor. Avrupa’dan günü birlik öğretmenler ders için gelip gidiyor. Bir çok üniversite de Türkoloji bölümü var ve bu alanda öğretmenlere ihtiyaç duyuluyor. Irak dışından okumaya gelecek öğrencilere kapasitenin yüzde beşi oranında kontejan ayrılmış durumda. Yaz okulları kanalı ile, eğitim öğretim güçlendiriliyor.
Kültür, edebiyat ile sanata; ve bu alanda çalışma yapan kişilere devlet yardımı yapılıyor. Sosyal güvenlik alanında hiçbir sorunları yok.Kitaplar ve müzik eserleri kültür bakanlığınca basılıyor.Telif hakları ödeniyor. Ayrıca bu alanda görev yapan kişilere  teşvikler veriliyor. Tüm  araştırma giderleri yönetim tarafından karşılanıyor. Serbest gazete ve dergilere devlet yardımı yapılıyor. Yayınevlerine parasal destek sunuluyor. Yüzden fazla dergi ve gazete çıkarılıyor. Elliye yakın lokal ve bölgesel radyo ve televizyon var. Ulusal radyo ve televizyonlar, Kürtçe’nin her iki lehçesinin yanı sıra Arapça, Farsça, Türkmence, Türkçe, Asur, Keldan ve öteki diller ile İngilizce dilinden yayınlar yapıyor. Üniverisitelerde ağırlıkla İngilizce dersler sunuluyor. Ülkede İngilizce ve öteki dillerde bir çok gazete ve dergi çıkartılıyor. Gazete ve dergi okuma oranı oldukça yüksek. Hızla dünya ile kaynaşmak konusunda çabalar var. İnternet ve elektronik haberleşme hızla yayılıyor.

Peki sunulan bu pozitif yanların  yanı sıra negatif yanlar nelerdir.?
Bu ülke nasıl olur da kısa bir sürede bu duruma geldi.?
Parasal kaynaklar ve kordinasyon ile güvenlik nasıl sağlanıyor.?
Ülkeyi bekleyen tehlikeler ve sorunlar nelerdir.?
Irak ile yaşanan sorunlar ile Kürtlerin kendi içindeki sorunlar nelerdir.?
Kerkük ve öteki tartışmalı bölgeler sorunu nasıl çözülmek isteniyor.?
Türkiye ye ilişkin kamuoyu nasıl. Türkiye ile arzulanan ilişkiler nelerdir?
Türkiye’den beklentileri nelerdir.?

Bir başka yazıda da bunlara değineceğiz.